Bu blog yazısı, Linux'a yeni başlayanlar için temel Linux komutlarını açıklayan bir rehberdir. Linux işletim sistemi kullanıcıları, günlük görevleri yerine getirmek, dosyaları yönetmek, sistem bilgilerini kontrol etmek ve ağ işlemlerini gerçekleştirmek için komut satırını kullanır. Bu yazıda, "ls", "cd", "mkdir", "rm", "cat", "grep", "head", "tail", "uname", "ps", "top", "ifconfig", "ping", "whoami" ve "chmod" gibi temel komutlar detaylı bir şekilde açıklanmıştır. Yazı, kullanıcıların Linux'un gücünden faydalanmaları için temel bir anlayış sağlamayı hedeflemektedir.

Linux'da Temel Komutlar ve İşlemler

Linux'da Temel Komutlar ve İşlemler

Linux işletim sistemi, açık kaynaklı bir işletim sistemidir ve günümüzde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Linux kullanıcıları, günlük görevleri yerine getirmek, dosyaları yönetmek, sistem bilgilerini kontrol etmek, ağ işlemlerini gerçekleştirmek ve daha birçok işlemi yapmak için komut satırını kullanırlar. Bu rehber, Linux'a yeni başlayanlar için temel Linux komutlarını açıklayacak ve kullanıcıları Linux'un gücünden faydalanmaları için temel bir anlayışla donatacaktır. Dosya ve Dizin İşlemleri: Linux işletim sisteminde, dosyaları ve dizinleri yönetmek için kullanılan bazı temel komutlar vardır.

1. Dosya ve Dizin İşlemleri

1.1. ls Komutu

ls komutu, mevcut dizindeki dosya ve dizinleri listeler. Ayrıca seçenekler kullanarak listeleme şeklini özelleştirebilirsiniz. 

Kullanım    : 

ls [seçenekler] [yol] 

Örnekler    :

ls: Mevcut dizindeki tüm dosya ve dizinleri listeler.

ls -l: Ayrıntılı listeleme yapar.

ls -a: Gizli dosyaları da listeler.

1.2. cd Komutu

cd komutu, dizin değiştirmek için kullanılır. İstediğiniz dizine geçiş yapabilirsiniz. 

Kullanım:

cd [yol]

Örnekler:

cd /home/kullanici/adres: /home/kullanici/adres dizinine geçiş yapar.

cd ..: Bir üst dizine geçiş yapar.

1.3. mkdir Komutu

mkdir komutu, yeni bir dizin oluşturmanızı sağlar. İstediğiniz dizinleri oluşturabilirsiniz. 

Kullanım:

mkdir [seçenekler] [dizin adı]

Örnekler: 

mkdir yeni_dizin: yeni_dizin adında bir dizin oluşturur. 

mkdir -p ana_dizin/yeni_dizin: ana_dizin içinde yeni_dizin adında bir dizin oluşturur.

1.4. rm Komutu

rm komutu, dosya veya dizinleri silmenizi sağlar. Ancak, dikkatli olmanız gerekmektedir, çünkü silinen veriler geri getirilemez.

Kullanım:

rm [seçenekler] [dosya/dizin] 

Örnekler:

rm dosya.txt: dosya.txt dosyasını siler. 

rm -r dizin: dizin adındaki dizini ve içindeki dosyaları siler. 

2. Dosya İçeriği İşlemleri

2.1. cat Komutu

cat komutu, bir veya daha fazla dosyanın içeriğini ekrana yazdırır.

Kullanım:

cat [dosya] 

Örnekler:

cat dosya.txt: dosya.txt dosyasının içeriğini ekrana yazdırır.

2.2. grep Komutu

grep komutu, bir metin dosyasında belirli bir metni veya deseni arar ve eşleşen satırları bulur. 

Kullanım:

grep [seçenekler] [aranacak metin] [dosya/dizin] 

Örnekler: 

grep "kelime" dosya.txt: dosya.txt içinde "kelime" kelimesini arar ve eşleşen satırları bulur.

2.3. head ve tail Komutları

head komutu, bir dosyanın başlangıcındaki belirli sayıda satırı ekrana yazdırırken, tail komutu dosyanın sonundaki belirli sayıda satırı ekrana yazdırır.

Kullanım:

head [seçenekler] [dosya] tail [seçenekler] [dosya]

Örnekler: 

head -n 10 dosya.txt: dosya.txt dosyasının başlangıcındaki ilk 10 satırı ekrana yazdırır. 

tail -n 5 dosya.txt: dosya.txt dosyasının sonundaki son 5 satırı ekrana yazdırır.

3. Sistem Bilgisi ve İşlemler

3.1. uname Komutu

uname komutu, sistem hakkında bilgi sağlar. Çeşitli seçeneklerle kullanılarak farklı bilgiler alınabilir. 

Kullanım:

uname [seçenekler] 

Örnekler:

uname -a: Tüm sistem bilgilerini gösterir.

uname -r: Çalışan çekirdek sürümünü gösterir.

3.2. ps Komutu

ps komutu, çalışan işlemleri listeler. Farklı seçeneklerle kullanılarak işlemlerin farklı bilgileri alınabilir. 

Kullanım:

ps [seçenekler] 

Örnekler:

ps -e: Tüm işlemleri listeler.

ps -f: Ayrıntılı işlem bilgilerini gösterir.

3.3. top Komutu

top komutu, sistemdeki çalışan işlemleri gerçek zamanlı olarak izlemenizi sağlar. CPU kullanımı, bellek kullanımı, işlemci yükü gibi bilgileri gösterir.

Kullanım:

top 

Örnekler:

top: Sistemdeki çalışan işlemleri gerçek zamanlı olarak izler.

4. Ağ İşlemleri

4.1. ifconfig Komutu

ifconfig komutu, ağ arabirimleri hakkında bilgi sağlar. IP adresi, ağ maskesi, ağ geçidi gibi bilgileri gösterir.

Kullanım: 

ifconfig

Örnekler: 

ifconfig: Tüm ağ arabirimlerinin bilgilerini gösterir.

4.2. ping Komutu

ping komutu, belirli bir IP adresine paketler göndererek ağ bağlantısını kontrol etmenizi sağlar.

Kullanım:

ping [IP adresi veya alan adı]

Örnekler:

ping 192.168.0.1: 192.168.0.1 IP adresine ping paketleri gönderir.

5. Kullanıcı ve İzin İşlemleri

5.1. whoami Komutu

whoami komutu, mevcut kullanıcı adını gösterir. 

Kullanım: 

whoami 

Örnekler: 

whoami: Mevcut kullanıcı adını gösterir.

5.2. chmod Komutu

chmod komutu, dosya veya dizinlerin izinlerini değiştirmenizi sağlar. İzinler, kullanıcılar, gruplar ve diğerleri için okuma, yazma ve çalıştırma izinlerini belirtir.

Kullanım:

chmod [izinler] [dosya/dizin]

Örnekler:

chmod +x dosya.sh: dosya.sh dosyasına çalıştırma izni verir.

chmod 644 dosya.txt: dosya.txt dosyasına kullanıcı için okuma ve yazma, grup ve diğerleri için ise sadece okuma izni verir. 

Bu rehberde temel Linux komutlarının sadece birkaç örneğini gösterdim. Linux işletim sistemi çok geniş bir komut yelpazesine sahiptir ve daha fazla komut ve işlemi öğrenmek için dokümantasyonu incelemeniz önerilir. Linux komut satırını kullanarak daha fazla işlem yapmayı ve sistem yönetimini öğrendikçe, Linux'un esnekliği ve gücü hakkında daha fazla anlayış kazanacaksınız.